Kompanzasyon, elektrik güç sistemlerinde kullanılan bir düzeltme yöntemidir. Reaktif güç kompanzasyonu olarak da adlandırılan bu işlem, endüstriyel tesislerde ve ticari binalarda kullanılan elektrik tüketimini optimize etmek ve enerji verimliliğini artırmak amacıyla gerçekleştirilir. Kompanzasyon sayesinde endüktif ve kapasitif yüklerin neden olduğu reaktif güç tüketimi düzeltilir, böylece aşırı enerji tüketimi ve maliyetler önlenir. Kompanzasyonun türkçe manası da dengelemek ve karşısına koymak anlamına gelir.
Kompanzasyon Panosu ve Önemi
Kompanzasyon panosu, reaktif güç kompanzasyonunu sağlayan bir elektrik panosudur. Bu panolar, kondansatör bankalarını ve reaktörleri kontrol eder ve reaktif güç dengesini sağlamak için kondansatörleri veya reaktörleri devreye alır veya devreden çıkarır. Kompanzasyon panosunun eksikliği durumunda, işletme elektrik tesisatında aşırı reaktif güç tüketimi görülebilir. Bu da enerji faturalarını artırabilir ve tesisin enerji verimliliğini olumsuz etkileyebilir.
Kompanzasyon Nasıl Yapılır
Kompanzasyon, reaktif güç tüketimini düzeltmek ve enerji verimliliğini artırmak için kondansatör veya reaktör banklarının kullanılmasıyla gerçekleştirilir. İşte temel adımlar:
- Gereksinim Analizi: Elektrik sistemindeki reaktif güç tüketimi analiz edilir ve kompanzasyon ihtiyacı belirlenir.
- Kondansatör Bankları Seçimi: İhtiyaca uygun kondansatör bankları belirlenir ve boyutlandırılır.
- Panonun Tasarımı: Kompanzasyon panosu tasarlanır. Bu panoda kondansatör bankları, kontrol ekipmanları ve güvenlik cihazları yer alır.
- Montaj ve Bağlantılar: Panonun fiziksel montajı yapılır ve elektriksel bağlantılar gerçekleştirilir.
- Programlama ve Ayarlamalar: Kontrol cihazları programlanır ve kondansatörlerin uygun şekilde devreye alınması sağlanır.
Kompanzasyon Çeşitleri: Grup Kompanzasyon ve Münferit Kompanzasyon
- Grup Kompanzasyon: Bu kompanzasyon tipinde, birden fazla tüketim noktası aynı kompanzasyon panosunu paylaşır. Tüm tüketim noktalarındaki reaktif güç dengesi bu panoda sağlanır. Özellikle endüstriyel tesislerde tercih edilir ve enerji verimliliğini artırır. (Örneğin 12 kademeli bir kompanzasyon panosu işletme içerisinde değişken yük ve makinelere göre devreye girip çıkar)
- Münferit Kompanzasyon: Her bir tüketim noktası için ayrı bir kompanzasyon panosu kullanıldığı bu yöntemde, tüketim yerlerine göre reaktif güç dengesi sağlanır. Ticari binalar gibi farklı ihtiyaçların olduğu yerlerde tercih edilir. (Örneğin bir sulama motorunun bireysel kompanzasyonudur.)
Kompanzasyonun etkin bir şekilde yapılması, enerji maliyetlerini düşürmek ve tesislerin performansını artırmak açısından kritik bir rol oynar. Grup kompanzasyon ve münferit kompanzasyon gibi farklı yöntemler, ihtiyaca uygun olarak tercih edilir ve enerji verimliliğini sağlamak için kullanılır.