Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu

Enerji dağıtım sisteminin kalbinde yer alan yüksek gerilim tesisleri ve transformatörler, kesintisiz enerji arzı için hayati öneme sahiptir. 🔋 Yüksek Gerilim Trafo İşletme Sorumluluğu, bu kritik tesislerin işletilmesi, bakımı ve güvenliğinden sorumlu olmayı ifade eder. Bu yazıda, bu önemli sorumluluğun detaylarını ve trafo bakım süreçlerini ana başlıklarla inceliyoruz.

👨‍💼 Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusu (YGİS) Nedir? Neden Önemlidir?

Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusu, 1 kV’ın (1000 Volt) üzerindeki elektrik enerjisi tesislerinin teknik yönetiminden, işletilmesinden ve bakımından sorumlu yetkili elektrik mühendisidir. Bu rol, yalnızca bir unvan değil, aynı zamanda yasal ve ağır bir mesuliyettir.

📜 Yasal Çerçeve: Bu sorumluluk, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın ilgili yönetmelikleriyle (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği – EKAT) tanımlanmıştır.

🛡️ Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusunun Görev ve Sorumlulukları

YGİS’in görevleri, operasyonel güvenliği sağlamaktan yasal uyumluluğu takip etmeye kadar uzanır.

• ✅ İşletme Talimatları Hazırlama: Tesisin güvenli çalışması için işletme talimatları, şema ve prosedürleri hazırlamak.
• 🔒 Emniyet Tedbirlerini Almak/Yönetmek: Çalışanların can güvenliği için gerekli tüm tedbirleri (topraklama, izolasyon, işaretleme) almak ve çalışma izin belgelerini (ÇİB) düzenlemek.
• 📋 Bakım ve Operasyon Planlaması: Periyodik bakım, revizyon ve işletme faaliyetlerini planlamak ve yürütmek.
• 👨‍🏫 Ekip Eğitimi ve Denetleme: Saha ekiplerinin eğitiminden, çalışmalarının denetlenmesinden ve yönlendirilmesinden sorumlu olmak.
• 📝 Kayıt ve Rapor Tutma: Yapılan tüm bakım, ölçüm, işletme ve arıza kayıtlarını tutmak, yasal defteri (İşletme Defteri) işletmek.
• ⚖️ Yasal Uyumluluğu Sağlamak: Tesisin ilgili tüm yönetmelik ve standartlara (EKAT, TEİAŞ şartnameleri vb.) uygunluğunu sağlamak.

🔧 Transformatör (Trafo) Bakımı: Önleyici ve Prediktif Yöntemler

Trafo bakımı, YGİS’in en önemli sorumluluk alanlarından biridir. Bakım iki ana başlıkta toplanır:

1. 🔍 Periyodik (Önleyici) Bakım

Düzenli aralıklarla yapılan rutin kontrolleri kapsar.

• 👁️ Görsel Kontroller: Kaçak yağ, kabarma, korozyon, yağ seviyesi kontrolü, silika jel (neme karşı) renk değişimi kontrolü.
• 🔊 İşitsel Kontroller: Trafo uğultusundaki anormalliklerin (çıtırtı, vuruntu) dinlenmesi.
• 🌡️ Termal Kamera Kontrolleri: Bağlantı noktalarındaki ve radyatörlerdeki ısınmaların termal kamera ile taranması. (Önceki makalemizin konusu!)
• 🧪 Yağ Analizi: Trafo yağının dielektrik dayanımı, su içeriği, gaz analizi (DGA) gibi testlerle izlenmesi. (Erken arıza teşhisi için en kritik yöntemlerden biri).

2. 📊 Kestirimci (Prediktif) Bakım

Sensörler ve ileri analiz yöntemleriyle, olası arızaları öngörmeye dayalı bakım stratejisidir.

• 📈 Online İzleme Sistemleri: Trafo sıcaklığı, yağ seviyesi, yük durumu gibi parametrelerin sürekli olarak izlenmesi ve kaydedilmesi.
• 🧪 Çözünmüş Gaz Analizi (DGA): Trafo yağı içinde çözünmüş gazların tipi ve miktarı, trafonun içinde gerçekleşen ısınma, kıvılcım, ark gibi olayların en hassas göstergesidir.