Trafo Gözle Kontrol ve Topraklama Tesisatı Periyodik Kontrol Raporu
Yüksek gerilim (YG) transformatörleri, enerji dağıtım sisteminin kalbidir. Bu kritik ekipmanların ve topraklama tesisatlarının düzenli kontrolü, iş güvenliği, enerji sürekliliği ve yasal uyumluluk için hayati öneme sahiptir. Bu rehber, 1-36 kV transformatör ve topraklama tesisatı kontrol kriterlerini açıklamaktadır. Trafo periyodik kontrol raporu içerikleri şu şekildedir.
📋 Kontrol Kapsamı ve Önemi
Bu doküman, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği (EKATY) kapsamındaki 1-36 kV trafo, kesici ve hücrelerin periyodik kontrollerini kapsar. Her ekipman için ayrı rapor düzenlenir ve uygunsuzluklar fotoğrafla belgelenir.
👁️ Gözle Kontrol Kriterleri (Görsel Muayene)
1. ⚠️ Güvenlik ve İşaretleme Kontrolleri
- 📛 Ölüm Tehlikesi/Uyarı Levhaları: Tüm tehlikeli bölgelerde görünür ve silinmez uyarı levhaları bulunmalıdır.
- 🔌 Elektrik Tehlikesi Levhaları: Transformatör, kesici, trafo gibi ekipmanlar üzerinde tanımlayıcı işaretler olmalıdır.
- 🔒 Kilitler ve Kilit Asma Kulakları: Enerji kesme ve kilitleme (lock-out/tag-out) sistemleri kontrol edilmelidir.
- 🚧 Güvenlik Bariyerleri: Tehlikeli bölgeler erişime karşı fiziksel bariyerlerle korunmalıdır.
- 🛑 Acil Durdurma Sistemleri: Kolay erişilebilir acil durdurma butonları çalışır durumda olmalıdır.
2. ⚡ Elektriksel Ekipman Kontrolleri
- 🔧 Kesiciler: Her dağıtım transformatörünün AG çıkışında termik-manyetik devre kesici bulunmalıdır.
- 🔌 Ayırıcılar: Güç transformatörlerinin primer ve sekonder taraflarında koruma devre kesicileri olmalıdır.
- 🛡️ Koruma Röleleri: Aşırı yük ve toprak kaçak röleleri sekonder tarafta kurulmuş olmalıdır.
- 📊 Akım ve Gerilim Trafoları:
- Enerji ölçümü için: Sınıf 0.5 (Akım), Sınıf 1 (Gerilim)
- Koruma için: Min. Sınıf 3
- 🔗 Bara Bağlantıları: Aktif parçalar kazara dokunmaya karşı korunmalı, güvenlik mesafeleri sağlanmalıdır.
- 🔩 Topraklama Bağlantıları: Tüm metal gövdeli ekipmanlar topraklama iletkenlerine bağlanmalıdır.
3. 🛢️ Transformatör Gövde ve Yardımcı Sistem Kontrolleri
- 🛢️ Yağ Seviyesi: Yağ seviye göstergesi 25°C referansında olmalı, radyatör giriş seviyesinin üzerinde tutulmalıdır.
- 🌡️ Sıcaklık Göstergeleri: Kadran tipi yağ sıcaklık göstergesi ve alarm/trip kontakları çalışır durumda olmalıdır.
- ⚗️ Buchholz Rölesi: 500-750 kVA üzeri yağlı transformatörlerde gaz tespit rölesi zorunludur.
- 🎛️ Basınç Tahliye Cihazları: İç basınca karşı koruma valfleri önceden ayarlanmış limitlerde çalışmalıdır.
- 🌬️ Soğutma Sistemleri: Yeterli havalandırma (doğal veya zorlamalı) sağlanmalıdır.
- 💡 Aydınlatma: Trafo odaları minimum 150 lux ile aydınlatılmalı, akülü acil aydınlatma bulunmalıdır.
4. 👷 Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) ve Güvenlik Ekipmanları
- 🧤 Elektrik Eldivenleri: Çalışma gerilimine uygun sınıfta olmalı, periyodik testli olmalı.
- 🛡️ İzole Aletler: İzole istanka, sehpa, halı görsel ve elektriksel olarak kontrol edilmeli.
- ⛑️ Baret ve Koruyucu Gözlük: Hasarsız ve standartlara uygun olmalı.
- 🦺 Güvenlik Kemerleri: Yüksekte çalışma için uygun standartlarda olmalı.
- 🧯 Yangın Söndürme Cihazları: Trafo odasında CO₂ veya kuru kimyevi toz yangın söndürücü bulunmalı.
- 🩺 İlk Yardım Malzemeleri: Güncel ve erişilebilir durumda olmalı.
🌍 Topraklama Kontrol Kriterleri
0. 📝 Hazırlık
- Ölçüm tarihi, hava ve toprak durumu kaydedilir.
- Topraklama projesi sorgulanır.
- Elektromanyetik etkileşimin yüksek olduğu alanlarda enerjisiz ölçüm yapılır.
- Ölçüm, trafo işletme sorumlusunun refakatinde yapılır.
1. 📍 Ölçüm Noktası
- Koruma Topraklaması: YG hücrelerini dolaşan şerit lamadan ölçüm alınır.
- İşletme Topraklaması: Ana dağıtım panosunun ana nötr barasından ölçüm alınır.
2. 📏 Koruma İletkeni Kesiti
- Koruma iletkeni kesiti, toprak kısa devre akımına göre belirlenir.
3. 📊 Topraklama Gerilimi Uygunluk Kontrolü
- RB: İşletme Topraklama Direnci
- RE: Koruma Topraklama Direnci
- tE: Toprak kısa devre kesici açma zamanı
- UTP: Dokunma gerilimi sınır değeri (ETTY Şekil-6’dan alınır)
- IE: Toprak kısa devre akımı
- UE = IE * RE (Hesaplanan topraklama gerilimi)
✅ Uygunluk Kriterleri:
- UE < 2 * UTP ise → UYGUN
- UE < 4 * UTP ise → Ek önlemler kontrol edilir (ETTY Ek-M)
- UE > 4 * UTP ise → UYGUNSUZ
4. 🔗 İşletme ve Koruma Topraklamalarının Birleşik Olması Durumu
- AG tarafı TN ve PEN tek noktada topraklı ise: UE < UTP
- AG tarafı TN ve PEN çok noktada topraklı ise: UE < 2 * UTP
- AG tarafı TT ise: U2 = UE + 0,23 kV ve U2 < 1,2 kV olmalıdır.
5. 📏 Topraklama Direnci Ölçümü
- Endüstriyel ve ticari tesislerde yılda bir kez ölçüm yapılmalıdır.
- Nemli ve ıslak ortamlarda bu süre maksimum 6 ay olabilir.
- Yıldız Noktası Topraklama Direnci: İşletme topraklaması direnci 1 Ω’dan az olmalıdır.
- Tank Topraklaması: Tüm metal gövdeler etkin bir şekilde topraklanmalıdır.
📝 Notlar ve Raporlama
- 🔍 Görsel Delil: Tüm uygunsuzluklar (korozyon, kopukluk, kesit yetersizliği) fotoğrafla belgelenir ve raporda öneriler sunulur.
- 👨💼 Yetkili Kişi: Rapor, yetkili bir elektrik mühendisi tarafından imzalanmalı ve aşağıdaki bilgileri içermelidir:
- Adı Soyadı ve İmzası
- Meslek Unvanı
- Diploma Numarası
- Rapor Onay Tarihi ve Geçerlilik Süresi
⚠️ Önemli Uyarılar
- 🔥 Yangın Riski: Yağ sızıntısı ve aşırı ısınma yangın riski oluşturur. Buchholz rölesi ve basınç tahliye valfleri hayati öneme sahiptir.
- ⚡ Elektrik Çarpma Riski: Topraklama direncinin yüksek olması, dokunma gerilimini tehlikeli seviyelere çıkarır.
- ⚖️ Yasal Yükümlülük: EKATY ve Topraklama Yönetmeliği’ne uyum zorunludur. Periyodik kontroller ve kayıtlar yasal denetimlerde istenebilir.
📅 Periyodik Kontrol Sıklığı
- 🔧 Genel Kontrol ve Topraklama Ölçümü: Yılda 1 Kez
- 🧪 İzolasyon Testleri (KKD ve İzole Aletler): 6 Ayda 1
- 🧯 Yangın Söndürücü Kontrolü: Yılda 1 Kez (Basınç göstergesi aylık kontrol edilmeli)
- ⚡ Koruma Röleleri Testi: Yılda 1 Kez veya üretici talimatına göre
💎 Sonuç: Önleminizi Alın, Riski Yönetin
YG transformatörleri, yüksek riskli ekipmanlardır. 🔒 Düzenli yapılan görsel kontroller, topraklama ölçümleri ve koruyucu bakımlar, can güvenliğini sağlamanın, planlı duruşları önlemenin ve yasal yükümlülükleri yerine getirmenin en etkili yoludur.
✅ Güvenliğiniz için yetkili mühendislerle çalışın, periyodik kontrolleri aksatmayın.